Sinds enige tijd is SwifterwinT ‘onderweg’ met de exploitatie van 47 windturbines. Ons windpark levert dagelijks een bijdrage aan een sterkere regio. Tegelijkertijd is de wereld rondom ons park volop in beweging. Het is logisch dat dit impact heeft op de (toekomstige) opbrengsten. In de SwifterwinT nieuwsbrief van mei is een informatief artikel gepubliceerd over wat er allemaal gebeurt op deze continu veranderende energiemarkt. Wat zijn risico’s? Waar liggen kansen? En halen wij het maximale rendement uit ons windpark? Je leest het artikel hier op de website.
Grillige stroommarkten, onbestendige fiscale omstandigheden, nieuwe subsidies of veranderende wet- en regelgeving: zo maar een handvol zaken waar een windpark iedere dag mee te maken heeft. Tegelijkertijd zorgt toenemende netcongestie óók voor kansen. SwifterwinT-directeur Hans Wichink krijgt soms telefoontjes als een turbine stilstaat. Wordt er wel wat verdiend? “Aan sommige uitdagingen, zoals slechte wind, kun je niks veranderen”, zegt Wichink. “Maar uitdagingen zoals negatieve stroomprijzen, curtailment, handel op andere stroommarkten, maar ook door de netbeheerder gedwongen of aangevraagde begrenzing zijn ontwikkelingen waar we mee te maken hebben en waar we wat mee moeten om onze inkomsten te beschermen.”
Stevige basis
Bij de opening van Windplanblauw, vorig jaar eind augustus, is een soortgelijke boodschap meerdere keren voorbij gekomen: SwifterwinT biedt een stevige basis voor nieuwe, ondernemende ideeën die de energietransitie vooruit helpen. De stroom van SwifterwinT kan helpen als (aanvullende) bron voor energiegemeenschappen en kan lokaal en regionaal bijdragen aan slimme oplossingen voor energieopwekking, -opslag en -distributie.
Niet voor niets kijken veel Nederlandse wind- en zonneparken naar nieuwe kansen. De parken zien dat de relatieve marktwaarde van duurzame elektriciteit daalt en flexibiliteit in energie belangrijker wordt. De (bestaande) netaansluiting van het park heeft door netcongestie een toenemende waarde. Naast de productie van elektriciteit op de juiste momenten wordt de conversie naar warmte en waterstof voor wind- en zonnepark relevanter. Rendement komt voor de parken komende jaren steeds vaker uit slimme combinaties van opwek, conversie, opslag en netinfrastructuur. Welke uitbreiding het meest interessant is? Dat ligt voor ieder park anders. Feit is dat er nog verborgen rendement zit in de parken die al online zijn. De snelle ontwikkelingen op de TenneT balanceringsmarkten en op de congestiemarkt zijn voor veel windparken belangrijke redenen om de kans die een batterij biedt als eerste te onderzoeken. In dit artikel staan we hierom wat nadrukkelijker stil bij energieopslagsystemen. Dit doen we door een vier verschillende opties voor windparken toe te lichten.
1. Batterij bij bestaande opwek
Een batterij is voor veel parken een populaire oplossing om meer uit hun aansluiting te halen en de stroom die het park opwekt nog slimmer te gebruiken. Niet alleen kun je met een batterij profiteren van bestaande infrastructuur maar je kunt ook meer halen uit het contract dat je park met de netbeheerder heeft gesloten: meer rendement uit je Aansluit en Transport Overeenkomst (ATO) dus. Door congestie is het momenteel zeer lastig een netaansluiting te krijgen, dus waarom de aansluiting die je hebt niet optimaliseren met een energieopslagsysteem? Een ander groot voordeel is dat de batterij kan laden vanuit de stroomproductie van je park, waardoor transportkosten die normaal betaald moeten worden aan de netbeheerder worden vermeden en de netbelasting lager is dan bij een stand alone batterij. Grote batterijprojecten, zoals Mufasa en de batterij van Dispatch, laten zien dat marktpartijen vertrouwen hebben in de verdienmodellen die aan de investeringen zijn verbonden.
Er zijn ruwweg drie verschillende markten waarop ontwikkelaars van batterijen de noodzakelijke investering kunnen terugverdienen: op de TenneT balanceringsmarkten, met energiehandel en op de congestiemarkt.
Voor batterijen zijn de TenneT balanceringsmarkten momenteel de grootste inkomstenbron. De volumes die op deze markten beschikbaar zijn, zijn echter beperkt. Met de groei van hernieuwbare energiebronnen zoals wind en zon, neemt de behoefte aan balanceringsvermogen toe. ‘Vroeger’ werd deze flexibiliteit voornamelijk aangeboden door installaties die werken op fossiele brandstoffen. In de overstap naar een fossielvrij energiesysteem is het de verwachting dat deze bronnen minder flexibiliteit zullen gaan bieden. Door de relatief hoge prijzen voor fossiele brandstoffen maken deze bronnen relatief hoge kosten voor het aanbieden van flexibiliteit: dat is een tweede argument waarom batterijen hard nodig zijn. Veel batterijprojecten mikken met hun verdienmodel op de balanceringsmarkten. Experts verwachten dat nieuwe, grote projecten impact hebben op de marktprijzen en daarmee op het verdienvermogen van batterijen. Dit veroorzaakt een verschuiving van de huidige primaire inkomstenbronnen voor batterijen. Waar nu de balanceringsdiensten van TenneT een belangrijk verdienmodel zijn, verschuift dit bijvoorbeeld ook naar de handel van energie.
Energiehandel via batterij groeit
Het energieaanbod, en de bijbehorende prijzen, worden in Nederland steeds meer bepaald door duurzame opwek. Met de nieuwe windparken die op zee worden ontwikkeld, 70 gigawatt in 2050, wordt de impact van duurzame opwek op de prijzen alleen maar groter. Op de markten zullen we steeds vaker grote prijsverschillen zien. Als er veel duurzame opwek is, zal de energieprijs laag zijn. Terwijl de prijs juist hoog is als er weinig of geen aanbod is van duurzame opwek. Een batterij kan in goedkope momenten opladen en op de dure momenten ontladen. Op basis van dit marktmechanisme kan met een batterij geld verdiend worden. Daarnaast kan een batterij ook helpen om prijzen te nivelleren. De verwachting is dat batterijen in de komende jaren meer van deze gerelateerde energiehandel gaan profiteren en dat dit de belangrijkste inkomstenbron voor batterijen wordt.
Congestiemarkt groeit ook
Congestie is een groot probleem op het Nederlandse stroomnetwerk. Eén van de maatregelen om de negatieve effecten hiervan te verzachten, is dat de netbeheerders een congestiemarkt hebben ontwikkeld. Als er lokaal congestie optreedt, kunnen aangeslotenen in die regio biedingen doen voor het nemen van maatregelen waarmee ze congestie tegengaan. Tegelijk wordt er landelijk gevraagd om een bieding te doen die ervoor zorgt dat het net niet in onbalans komt. Batterijen kunnen een rol spelen op deze markt. Op dit moment is de congestiemarkt nog volop in ontwikkeling en spelen batterijen nog geen grote rol. Vorig jaar is op de congestiemarkt 114 GWh verhandeld. De verwachting is dat deze markt verder groeit en daarmee nemen de kansen voor batterijen toe.
Om een batterij te kunnen ontwikkelen, is een vergunning nodig. De provincie Flevoland werkt aan nieuw beleid voor grootschalige opslag met batterijen. Uit de wandelgangen komen signalen dat, naast ruimtelijke inpassing, de energetische inpassing van nieuwe batterijen een grote rol speelt voor vergunningverlening. Hiermee wil de provincie voorkomen dat nieuwe batterijen de netcongestie in Flevoland verergeren. Naar verwachting stelt de provincie het nieuwe batterijbeleid eind 2025 vast.
2. Zon-PV bij een bestaand windpark
Zon-PV en windenergie vullen elkaar goed aan qua momenten van productie. Hierdoor is de netinfrastructuur van een bestaand windpark erg geschikt om te delen met een zonnepark. Het zonnepark hoeft maar beperkt begrenst te worden over het jaar om overbelasting van de netaansluiting te voorkomen (afhankelijk van de dimensionering circa 1% – 3% van de jaarproductie). Daarnaast is gecombineerde productie van wind en zon stabieler en daardoor interessanter voor een lokale afnemer. Helaas is het momenteel binnen Flevoland niet mogelijk om op landbouwgrond zon te plaatsen. Het is bekend dat Rijkswaterstaat en de Waterschap Zuiderzeeland wel zon langs de A6 of zon op de dijk ambiëren.
3. Conversie naar waterstof bij een bestaand windpark
Groene waterstof lijkt het toverwoord van de energietransitie. Maar wat kunnen we er nu eigenlijk mee? Voor welke toepassingen is het geschikt én voor welke niet? Is er een goede business case? Dat waterstof een belangrijke rol gaat spelen, daar zijn de meeste experts het wel over eens. Waterstof is namelijk breed inzetbaar: voor productie van warmte, om elektriciteit op te slaan of als groen alternatief in de industrie en vervoer. Door op momenten dat de wind waait waterstof te produceren, kunnen parkeigenaren een bijdrage leveren aan de vermindering van de netcongestieproblematiek in hun regio.Echter, hoewel er wordt gesproken over waterstof Infrastructuur richting Lelystad, lijkt dit echt een lange termijn oplossing die op dit moment (financieel) nog lastig is te realiseren.
4. Laadplein bij bestaande opwek
Door de elektrificatie van het zwaar vervoer (vrachtwagens, mobiele kranen, bouwvoertuigen), worden er steeds meer grootschalige laadpleinen ontwikkeld bij wind- en zonneparken. Door netcongestie is er geen elektriciteit beschikbaar vanuit het openbare net en is er groeiende interesse om direct stroom af te nemen van bestaande parken. Dit ontlast ook het stroomnet en maakt het mogelijk om slim te balanceren tussen vraag en aanbod van energie. Dergelijke laadpleinen kunnen een cruciale rol gaan spelen in de verduurzaming van mobiliteit. Zo lijken laadpleinen voor (vracht)auto’s, landbouwmachines en materieel voor bouwprojecten een belangrijke rol te spelen in de transitie.
Te leggen puzzel
De energiemarkt staat nooit stil en dat heeft impact op de keuzes die we met ons windpark maken. Of het nu gaat om batterijen, waterstof, laadpleinen of lokale samenwerking: met elkaar hebben we de puzzel te leggen om zo het maximale rendement uit ons park te halen.. Hoe halen wij morgen méér uit de wind van vandaag? Dat beslissen we met elkaar.
